بالاخره پس از هجده سال که از تصویت «کنوانسیون پاسداری از میراث غیرملموس بشری»(1) می گذرد، مهرگان زیبای ایرانی به نام تاجیکستان و ایران برای ثبت جهانی می رود.کارشناسان و فرهنگ دوستان ایرانی، از آغاز کار ثبت میراث فرهنگی ناملموس جهانی، مدام از سازمان میراث فرهنگی حکومت اسلامیِ ِ(بعدها وزارت خانه شده) خواسته اند تا آثار با ارزشی چون نوروز، مهرگان، یلدا، سده، چهارشنبه سوری، سیزده به در، خوشنویسی، سازهای باستانی و دیگر آثار ایرانی را برای ثبت بفرستند. اما سازمان میراث حکومت اسلامی نه تنها اعتنایی به این خواست ها نکرده، بلکه حتی نام Intangible cultural heritageرا که به معنای «میراث فرهنگی غیر ملموس» است، به عنوان «میراث فرهنگی معنوی» ترجمه کرده تا بتوانند آثار مذهبی شیعی را چون تعزیه و عاشورای حسینی و سینه زنی و غیره را به یونسکو بفرستند.
کار این تبعیض فرهنگی ،به جایی رسید که آن ها به عمد در فرستادن پرونده ی نوروز کاهلی کردند تا بالاخره به توصیه یونسکو نام ایران که به «مادر نوروز» شهرت دارد، در کنار چندین کشور دیگر قرار گرفت. آن ها همین کاهلی عمدی را در فرستادن پرونده ی آثاری چون چوگان، موسیقی عاشیقلار، تار، موسیقی بخش هایی از خراسان، نان لواش، مینیاتور انجام دادند و ناچار نام ایران نه به عنوان زاینده اصلی این آثار که به نام یکی از مالکین آن قرار گرفت. طبیعی ست که میراث فرهنگی چه فیزیکی و چه غیرفیزیکی تجربه های بشری هستند، تجربه هایی که باید در اختیار کل بشریت قرار گیرد، اما ثبت این آثار به نام کشوری که در آن متولد شده اند، چون شناسنامه و گذرنامه ای ست که هر انسانی دارد. جدا از این مساله، تعداد میراث فرهنگی و طبیعی و تاریخی و غیرملموس هر کشوری، در پیشرفت صنعت گردشگری آن کشور بسیار موثر است.
متاسفانه از آنجا که داشته های شیعی برای حکومت اسلامی فراتر از هر داشته ی فرهنگی و ایرانی ست،آن ها فقط وقتی یکی از آثار فرهنگی ـ ملی ایرانیان را برای ثبت می فرستند که یا در وضعیتی بحرانی قرار گرفته باشند، و بخواهند از این مساله بهره ای سیاسی ببرند و یا وقتی که راه گریزی ندارند و ناچار می شوند. اکنون نیز از آنجا که تاجیکستان پرونده ای برای ثبت جشن مهرگان را به یونسکو فرستاده، حکومت اسلامی به ناچار دارد پرونده ای را سرهم می کند تا به یونسکو بفرستند.
توجه داشت باشید که سال هاست دهها سازمان و گروه از سازمان میراث فرهنگی حکومت خواسته اند تا نام مهرگان و یلدا را به یونسکو بفرستند. ما در بنیاد میراث پاسارگاد سال ها قبل حتی پرونده یلدا، مهرگان و چهارشنبه سوری را به یونسکو فرستادیم. (با این که می دانستیم از نظر قانونی یونسکو فقط آن چه را که دولت ها می فرستند، قبول می کند)(1). ما در واقع می خواستیم این هشدار را به یونسکو و به مردمان ایران بدهیم که حکومت اسلامی چگونه مهمترین ارزش های ملی ما را نادیده می گیرد.
به هر حال اکنون من هم چون دیگر عاشقان فرهنگ ایران خوشحال هستم که مهرگان زیبای ایرانی برای ثبت جهانی می رود، و دور نیست که چون نوروز ،مردمان جهان را متوجه ی ارزش های کم نظیری کند که در جشن های ایرانی غیرمذهبی ما وجوددارد.
و باز هشداری برای مردمان سرزمین مان تا بدانند هم اکنون، بسیاری از میراث های فرهنگی غیرملموس ما، به نام کشورهای دیگر برای ثبت جهانی به یونسکو می رود، از جمله:
ـ یلدا، یلدای هزاران ساله ی ایرانی، از سوی جمهوری آذربایجان
ـ خوشنویسی، از هنرهای دوران ساسانی، از سوی ترکیه
ـ حمام ایرانی هزاران ساله ایرانی، تنها به نام حمام ترکی از سوی ترکیه
ـ بادگیر، از کهن ترین هنر معماری ایرانی از سوی امارات متحده عربی
و … و… و
دوم سپتامبر 2021
—————-
1ـ «کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی غیرملموس بشری»در سال 2003 از سوی بخش آموزشی سازمان ملل «یونسکو» به تصویب رسید. و از سال 2006، ثبت آثار غیر ملموس و یا غیر فیزیکی کشورهای مختلف شروع شد.
2ـ savepasargad.com/2010-October/bozorgdasht-Mehrgan2010.htm
بنیاد میراث پاسارگاد