پروژه پیشنهادی برای گزینش برنامه گردشگری در ایران فردا، با اطلاعاتی مستند و روشمند،  نتیجه ماهها پژوهش مستمر خانم ستاره نادری می باشد؛ که خواندن آن را به تمام علاقمندان به میراث فرهنگی و تاریخی ایران و به تبعیت از آن، علاقمندان به «گردشگری ایران» توصیه می کنیم

بنیاد میراث پاسارگاد

*****

 

خرد بهتر از هر چه ایزد بداد

ستایش خرد را به از راه داد

از او شادمانی و ز اویت غمی است

و ز اویت فزونی و ز اویت کمی است

 

پروژه پیشنهادی برای گزینش برنامه گردشگری در ایران فردا

ستاره نادری

تقدیم به بنیاد میراث پاسارگاد

تابستان 1402

 

نمایه

طرح مسئله

زمینه

قلمرو و هدف

اطلاعات ،ابزار ،نیروی مورد نیاز

مسیر آینده

منابع

 

طرح مسئله

این نوشته پروژه پیشنهادیست برای گزینش نسخه اولیه راهبردها و اهداف گسترش گردشگری برای دولت ملی ایران و به ویژه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنای دستی جهت حفظ میراث ملی ،درآمد زایی برای بخش دولتی و خصوصی ،ارتقای چهره بین المللی و بالابردن روحیه ملی که با فرهنگ بومی ایرانی سازگار باشد و در مراحل بعدی رواداری اجتماعی را افزایش دهد. در این نوشته یک پیش فرض در نظر گرفته شده است : وجود دولت ملی مرکزی توانمند ، حافظ امنیت و صلح و سکیولار.

از پتانسیل های گردشگری ایران بسیار نوشته اند. کشور ما با دارا بودن بیش از هزار اثر ثبت شده ملی و نزدیک به سیصد هنر ایرانی ، از تنوع قومی و جغرافیایی نیز برخوردار است و میتواند بازارهای متعددی را پوشش بدهد. گردشگر ساحلی میتواند از سواحل بوشهر یا کیش لذت ببرد و روز بعد به دیدن تمدن گمشده هلیل روز برود. بازارهای کوچک تر نیز پتانسل های بالایی دارند. مثلا گردشگر علاقه مند به عرفان و ادیان میتواند تنها در چند روز در غرب کشور سه آیین رمزآلود باستانی را تجربه کند. از مراسم دف زنی کردستان بازدید کند، به دیدار خانقاه دراویش در کرمانشاه برود و بعد از لذت بردن از طاق بستان و بیستون به زنجان رفته و از تخت سلیمان افسانه ای بازدید کند و با آیین کهن مزدیسا آشنا شود.  از این گنجینه ملی مادی و معنوی بسیار میتوان نوشت ،اما متاسفانه گردشگری نیر در ایران ،همانند بسیاری صنایع دیگر درگیر مشکلات بسیار است .

مهمترین بحران پیش رو ، سومدیریت نظام حاکم است. این سو مدیریت را میتوان از سه دیدگاه بررسی کرد. سیاست های خارجی غلط که منجر به انزوای کشور شده است دلیل عمده و اصلی ست. از آنجا که درمان این درد روشن است بیش از این بدان نمیپردازیم. بخشی دیگر از این بی رونقی ،ریشه در ایدئولوژی دارد. ایدئولوژی که به عمد کمر به نابودی تاریخی و فرهنگی ملی زده است.گاه با پروژه های عمرانی بی ارزش میراث تاریخی بسیار را تخریب کرده و گاه با سواستفاده از نادانی روستایی ناآگاه ،اقدام به قاچاق سازمان دهی شده میراث زیرخاکی میکند. ایدئولوژی فرهنگ ملی را فدای امت گرایی میکند و معماری ایرانی که در معماری ساسانی ریشه دارد را به نام معماری اسلامی جا زده ،دانشمندان و چهره های ملی را فدای عصر طلایی اسلام کرده و درب  عمارت چهل ستون را میبندد تا بازدید کنندگان نگارگری های بزمی ایرانی را نبینند. این سیاست متاسفانه نوعی از خواب فرهنگی را  نیز برای کشور ما به ارمغان آورده است  .

اما بخشی دیگر صرفا محصول سو مدیریت است. اسناد راهبردی منتشر شده  که در بخش بعد به آن میپردازیم اکثرا به کلی گویی بسنده میکنند و گاه حتی سیاست های زیان بار را در پیش میگیرند از قبیل اولویت دادن به اکوتوریسم در کشوری که دچار مشکلات شدید محیط زیستی ست. در چنین فضایی، مدیران میانی و استانی توانایی بهبود شرایط را ندارند  و سرمایه گذاران بخش خصوصی به نتایجی که لایقش هستند نمیرسند .

شوربختانه ، به دلایل مشخصی که پیشتر بحث شد ، چهره کشور در سطح جهانی مخدوش شده است. در این شرایط ، جریان های انیرانی بسیاری نیز در کارند تا به ویژه چهره ایران را مخدوش کنند. از پروژه های فیلم سازی گران نظیر پزشک و سلجوقیان و” بن سینا ” تا فعالیت شدید اینفلوئنسر های شبکه های اجتماعی در راستای اهداف بعضی از کشور های همسایه تا  نام گذاری ایران پیش از اسلام به پرشیا و پس از اسلام به ایران در دانشنامه بریتانیکا. این که این جریانات محصول طبیعی تاثیر سیاست های نظام حاکم بر افکار عمومی جهان است یا هدایت شده در این قالب نمیگنجد و مورد بحث نیست. اما رای زنی و رویارویی با آنها جهت تغییر چهره کشور و اصطلاحا برند سازی حیاتی است . گردشگری و برند سازی رابطه علت و معلولی دارند. گردشگری میتواند به تعریف چهره جهانی کشور کمک کند و بهبود چهره جهانی میتواند به جذب گردشگر بیشتر و با کیفیت تر بیانجامد.

آخرین مانع ضعف زیرساخت هاست. از آنجایی که کشور ما جاذبه های بسیاری برای بازارهای گوناگون دارد ، میتوان در کوتاه مدت هدفمند و خردمندانه از زیر ساخت های موجود استفاده کرد و زیر ساخت ها را در میان مدت و بلند مدت با توجه به نیاز های جدید تر توسعه داد. از آنجا که بازار گردشگری ایران یک بازار بکر است ،هنوز در بوته آزمایش قرار نگرفته. در گردشگری پیشبینی رفتار مسافر بسیار دشوار است ، گاهی سازه ای زیبا اما کوچک و فاقد ارزش تاریخی مانند مسجد نصیر الملک مورد توجه بسیار قرار میگیرد و سازه ای باارزش نظیر سد کریت مورد اقبال قرار نمیگیرد. به همین دلیل نیاز است پیش از توسعه زیرساخت ها ، بازار ها ی مختلف باز شده ، بازخورد گردشگران آنالیز شود و پتانسیل جاذبه ها جهت توسعه زیرساخت ها برآورد شود. خوشبختانه امروز ،بررسی بازخورد ها با استفاده از رسانه های اجتماعی میتوانند به این کار سترگ کمک شایانی کند.

همین استدلال درباره فرهنگ پذیرایی از گردشگر نیز در مناطق مختلف کشور کارایی دارد. آمادگی جامعه ایران چه در سطح ملی و چه در سطح استانی برای رواداری در زمینه حجاب ،الکل ، آزادی زنان و دگرجنسگرایان و پذیرایی از مردمان گوناگون با ملیت های گوناگون هنوز پوشیده است . البته رویه کلی تغییرات جامعه ما به سمت سکولاریزه شدن و رواداری ست . همچنین تمامی دست اندرکاران از نیروهای خدماتی تا سرمایه گذاران و مدیران نیاز به آموزش در زمینه های مختلف دارند که سرعت تاثیر و روشی که مردم به پیشواز اطلاعات جدید میروند نیز مشخص نیست. سویه دیگر فرهنگ ایرانی ،از جمله پاکیزگی ، مهربانی، میهن دوستی و علاقه مندی به همنشینی با فرهنگ های خارجی در مقایسه با بسیاری از دیگر مقاصد توریستی ، البته از نکات مثبت است.

زمینه

در دنیای پیش از کوید گردشگری به شدت در حال رشد بود. در سال 2015 گردشگری حدودا 10 % جی دی پی جهان را به خود اختصاص داده بود. کشورهای درحال توسعه بزرگترین توسعه دهندگان گردشگری هستند.(Rasool, Maqbool, and Tarique 2021)  این مقاله که مطالعه جالبی از منظر اقتصادست ، دونوع فرضیه را درباره گردشگری بررسی میکند ،  توسعه گردشگری محور و گردشگری توسعه محور. در توسعه گردشگری محور ،گردشگری تبدیل به موتور توسعه شده و در گردشگری توسعه محور ،سرمایه گذاری و توسعه، گردشگری را توسعه میدهد. نویسنده نتیجه میگیرد که بهتر است دولت ها ،سیاستی ترکیبی را اتخاد کنند.

در باره تاثیر توریسم بر اقتصاد ایران ، نمودار 1 از مقاله ای که در سال 2018 به طور مشترک در دانشگاه تهران و پلی تکنیک هنگ کنگ کار شده است ، آمار گردشگری در ایران را نشان میدهد. طبق این آمار ،گردشگری ورودی به ایران در سال های 2010 به اوج رسید و در دوران دوم احمدی نژاد افت شدیدی کرد، در سال 3013 ده درصد از اشتغال ایران در بازار توریسم بود. (Khoshkhoo, Alizadeh, and Pratt 2017). نویسندگان به این نتیجه رسیدند که افزایش درخواست در بخش توریسم  در مقایشه با سایر بخش ها،تاثیر قابل توجه تری در درآمد طرف های درگیر با این صنعت دارد.  نویسندگان در این مقاله از نبود اطلاعات کافی در زمینه گردشگری یاد میکنند و برای جمع آوری اطلاعات از هتل ها و اقامتگاه ها استفاده میکنند.

منابع غیر رسمی اما ، زیادی از شیوع آمارسازی برای صنعت گردشگری در این سال ها خبر میدهند. فعالیت های بسیاری در حوزه آمارسازی کشف شده که اگر چه غیر رسمی ست ،اما شک و شبهه قوی برای پذیرش این آمار ایجاد میکند. ادغام آمار مربوط به گردشگری مذهبی-زیارتی با صنعت گردشگری به طور عام ، از جمله روش هایی ست که در جهت  نوعی از آمارسازی مستند شده است. از این رو ،گرچه این منابع به صورت آکادمیک منتشر شده اند،درفضای مه آلود کنونی استناد به آنها بسیار دشوار است.

در سال 1400 راهبرد ملی صادرات برای 4 سال آینده منتشر شد که راهبرد بخش گردشگری را نیز شامل میشد. این سند با همکاری سازمان توسعه تجارت ،وزارت صنعت معدن و تجارت و کارشناسان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و فعالان اقتصادی حوزه گردشگری تدوین شده 110 صفحه است که تا صفحه 34 به مقدمات و اطلاعاتی کلی از گردشگری جهانی میپردازد. این سند در شرایطی که محیط زیست ایران فراتر بر اثر بهره برداری بیرویه بسیار شکننده شده است ، هدف راهبردی اول را در تقویت اکوتوریسم و گردشگری جامعه محور تعریف میکند. از جمله فعالیت هایی که برای عملی کردن این هدف برنامه ریزی شده میتوان به برگزاری همایش ،تدوین دفترچه راهنما ، ایجاد پلتفرم آنلاین و تدوین نوشته های بیشتر اشاره کرد که مسلما بسیار کاهلانه ،ناآگاهانه و بی ثمرست.

این سند اولویت دوم را به گردشگری سلامت و پزشکی اختصاص داده است. کشور ما با داشتن چشمه  های آب گرم،فرهنگ عشایری و ژئوپارک های کویری و ساحلی پتانسیل نسبتا خوبی برای توسعه سالم و پایدار گردشگری سلامت دارد. علت اصلی این اولویت بندی اما ، چیز دیگریست. طبق گزارشات غیر رسمی رسیده از ایران ،این نوع از گردشگری در جراحی های زیبایی و دندانپزشکی ارزان برای بیگانگان با یارانه نفت ایرانی خلاصه شده است و سود حاصل از آن که به نوعی سود حاصل از فروش غیر مستقیم منابع ملی ست به دست افراد دست چین شده میرسد، در حالی بسیاری از مناطق کشور و طبقات جامعه از دسترسی به امکانات بهداشتی کافی محروم هستند.  البته این سند در بسیاری از موارد روشنگر است و ایده های جالبی از جمله بهره گیری از آبگرم درمانی و حمام درمانی،جشنواره ها و مسابقات و روستاگردی را نیز مطرح میکند.

برای تبیین استراتژی هایی که در دنیای واقعی کاربرد داشته باشند ،نخست باید داشته های خود را دریابیم مرتب کنیم و به محک بازار بگذاریم . برای آگاهی از توانمندی هایمان ،نیاز به یک بانک اطلاعاتی داریم . درباره گردشگری در کشورمان ،چه منابعی موجود است ؟ نخست باید منابع را بشناسیم. سیاهه میراث ثبت شده توسط وزارت ،اگرچه اندک و ناکافی ، میتواند منبع خوبی باشد. دسترسی به تمام منابع میراث فرهنگی،کار ساده ای نیست چرا که بسیاری از اقامتگاه ها و جاذبه ها ثبت نشده اند و بسیاری ثبت شده اند ولی فعال نیستند و نمیتوان روی آنها هیچ حسابی باز کرد. در سال 1345 ، کتابی با عنوان  فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران منتشر شد که میتواند  کارگشا باشد ،اما متاسفانه منبع جامع و به روز به شمار نمی آید. راهنمای گردشگری ایران مجموعه دیگریست که به تفکیک استان ها در سال 1385 منتشر شده به همت خانم نرگش علی مردانی. این کتاب علاوه بر جاذبه های گردشگری ،اقامتگاه های استان ها را نیز پوشش داده است. در این سطح ، مطالب منتشر شده فراوان و در دسترس است. در سال های اخیر پلت فرم های بسیاری برای معرفی اقامتگاه های ایران ایجاد شده اند که میتوان از آن ها بهره گرفت. کانون انجمن های راهنمایان گردشگری کشور و انجمن های صنفی راهنمایان گردشگری در تهران ،اصفهان ،قم و … از تشکل های فعال در این حوزه هستند ، راهنمایان گردشگری اکثرا از جوانان میهن دوست ،ماجراجو و کنجکاوی هستند که به میراث ملی علاقه دارند . اتحادیه هتلداران تهران ،کیش،اصفهان ،خراسان از انجمن های صنفی حوزه هتلداری هستند. جامعه هتلداران ایران نیز در دهه هفتاد خورشیدی شروع به فعالیت کرده و دوره های آموزش هتلداری برگزار میکند.

قلمرو و هدف

هدف این پروژه ، تعیین راهبردها و اقدامات اجرایی مربوط، با هدف توسعه گردشگری در کوتاه مدت ، و مطالعه پتانسیل ها و نیازهای میان مدت و بلند مدت است. با توجه به نامعلوم بودن بسیاری از فاکتورها از جمله واکنش بازار و مسافران به جاذبه های گوناگون ،شرایط اجتماعی و سیاسی ، تغییرات اقتصادی غیر قابل پیشبینی با تغییر شرایط سیاسی ، تعیین میان مدت و طولانی مدت اقدامات اجرایی  ناممکن و راهبردها بسیار دشوار است. اما آمادگی برای آن ، ضروری ست.

نخستین قدم ،تعیین سیاست کلی دولت آینده در حوزه گردشگری ست. هدف اصلی چیست و کدام شاخص ها باید در نظر گرفته شوند ؟ افزایش سهم از جی دی پی ،درآمد ارزی ، تعداد مسافران ، اشتغال ، جذب سرمایه خارجی یا شاخص های دیگر از جمله کاهش فاصله درآمد ،درآمدزایی برای مناطق دوردست تر ، توانمند سازی زنان ،فرهنگ سازی در مناطق دوردست تر ، افزایش ارتباط فرهنگی با مبدا خاص ، کمک به حفظ میراث ملموس و ناملموس ؟ سهم دولت و بخش خصوصی چه قدر باید باشد ؟ اولویت با کدام حوزه از گردشگریست ؟ تاریخی ،جامعه محور یا بوم گردی ،ساحلی ،تفریحی ،طبیعت گردی یا سلامت ؟ توسعه باید به صرف توسعه باشد یا پایدار و بوم محور؟ امکان توسعه همه بخش ها همزمان وجود ندارد ، ترکیبی از کدام بخش ها بازار هدف وسیع تر و ثروتمندتری دارد ؟ و اینکه باید براساس نیاز بازار هدف بندی کنیم یا براساس داشته ها ؟از امروز تا زمان اجرایی شدن این طرح ها ، مسائل پیش بینی ناپذیری بسیاری در راه است که تعیین سیاست را دشوار میکند ، اما نداشتن برنامه نیز سخت گران است. بهترین مسیر برنامه ریزی منعطف است .

در کوتاه مدت ،برای تعیین راهبرد و اقدام اجرایی چه زیرساخت هایی برای بهره گیری داریم ؟ زیرساخت ها ی لازم علاوه بر خود جاذبه ها شامل فرودگاه ها ،قطار ، هتل ها  و مراکز اقامتی ، رستوران ها ، مراکز تربیت و آموزش راهنما و هتلداری ، مراکز خرید و بازار ها و … کدام است.  علاوه بر وزارت خانه ،کدام ارگان های دولتی بایددر این حوزه همراهی کنند و آیا ظرفیت لازم برای این همکاری موجود است ؟ چه مقدار از این ظرفیت ها را براساس درآمد دررفت میتوان اختصاص داد؟

چه استان هایی باید در کدام برنامه و هدف باشند ؟ بعضی از استان ها پتانسیل زیادی دارند مانند خوزستان ،کرمان،فارس ، سیستان و بلوچستان،تهران و کرمانشاه و کردستان. بعضی از استان ها اما ،در کنار پتانسیل آمادگی بیشتری برای پذیرش توریست در کوتاه مدت دارند نظیز یزد و اصفهان.  استان های اردبیل ،گیلان ،گلستان ،مازندران ،بوشهر و سیستان و بلوچستان ،خراسان و آذربایجان  میتوانند در حوزه گردشگری تفریحی یا ساحلی توسعه پیدا کنند . اما این توسعه نیاز به ساخت زیرساخت های طولانی مدت دارد و اثر فرهنگی آن باید مورد توجه قرار بگیرد. توریسم ساحلی در شهرهای مذهبی تر نظیز چابهار و بوشهر ،چه نتایج فرهنگی خواهد داشت و جامعه محلی چگونه از آن استقبال خواهد کرد؟ باید مورد بررسی قرار بگیرد .در نبود امکانات نظر سنجی میتوان از سوشال مدیا کمک گرفت. همچنین میتوان از سوشال مدیا برای فرهنگ سازی استفاده کرد.

از طرفی برای جلب گردشگر تفریحی، توسعه زیرساخت ها  باید به سطح حداقلی برسد و طرح توسعه پله به پله میتواند غیر واقعی باشد. به علاوه از آنجا که بسیاری از کشورهای همسایه حوزه خلیج فارس نیز از همین مدل بهره گرفته اند رقابت در این حوزه دشوار است اما خوشبختانه ما مزیت های رقابتی بیشتری داریم از جمله تنوع فعالیت ها و فرهنگ بسیار غنی سرشار از هنر و اصالت.  میتوان برای پذیرایی از گردشگر ساحلی از بوم گردی بهره گرفت اما برای گردشگر تفریحی چنین امکانی وجود ندارد. سواحل جنوبی بکر و آفتابی میتواند مورد توجه گردشگران غربی و شرقی باشد ،سواحل شمالی با توجه به نوع پوشش گیاهی ونزدیکی به خراسان و قم میتواند برای گردشگران مسلمان جالب تر باشد، اختلافی که یک پارادوکس فرهنگی ایجاد میکند.

میتوان پیش از ایجاد تغییر بنیادی در کشور وحتی در شرایط فعلی نیز فعالیت هایی کرد. در این بازه زمانی به اقدامات فرهنگی از جمله تبلیغ ،بازاریابی در سوشال مدیا و توسعه ارتباطات در بعد خارجی و فرهنگ سازی و آموزش در بعد داخلی پرداخت . از طریق پخش جاذبه های کشور شامل هنر،معماری و عرفان پارسی در سوشال مدیا میتوان جذب مخاطب کرد و سپس پیام راستین ملت ایران را نیز به گوش افکار عمومی رساند .در این صورت جنبه های مختلف سیاسی داخلی و خارجی باید مورد بررسی قرار گیرند و فقط در صورت صلاحدید این بخش بررسی شود. تاکید بر اینکه در شرایط فعلی کشور ناامن است و امکان بازدید از جاذبه ها نیست. تاکید بر دو اسمی بودن کشورمان ،ایران و پرشیا و آماده سازی ذهنی مخاطب برای آینده ،جداسازی صفحات برای مخاطب ایرانی و مخاطب خارجی از مسائلیست که باید مورد توجه قرار بگیردو فق در صورت صلاحدید همه جانبه به این بخش پرداخته شود.

تمامی پرسش ها باید بررسی شده و پاسخ ها آماده شود. اهداف کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت تعیین شده ، راهبرد ها و راهکارهای کوتاه مدت پیشنهاد شوند و بازه های زمانی جهت بازنگری طرح ها مشخص شود.

اطلاعات ،ابزار ،نیروی مورد نیاز

پیش از تعیین این طرح توسعه نیاز هست که سیاست کلی در قبال گردشگری مشخص باشد ،اگر محدودیت ها و مرز های سیاسی ،اقتصادی،اجتماعی و .. از پیش تعیین شده ای وجود دارد نیاز هست که در نظر گرفته شوند. پیش از مشخص بودن این اطلاعات امکان نوشتن ادامه پروژه وجود ندارد. به عنوان بخشی مطالعات زمینه ای پروژه باید الگو کشورهای با وضعیت مشابه نیز مورد مطالعه قرار  میگیرد، سیاست کلی در انتخاب الگو نیز بسیار تاثیر دارد.

جدول شماره یک لیست پایگاه داده های مورد نیاز برای پروژه را نشان میدهد. بعضی از این داده ها موجود و قابل دسترسی هستند ،بعضی موجود هستند ولی با شرایط کنونی دسترسی به آن ها دشوار است یا کامل نیستند و بعضی باید از صفر گسترش یابند. جدول شماره دو منابع انسانی فهرستی از نمایندگان بخش های مختلف است که علاوه بر فعالین حوزه گردشگری بهتر است مورد مشورت قرار بگیرند. جدول شماره سه ابزار های مورد نیاز را نشان میدهد. این لیست منعطف است و در دوره های بعدی ممکن است مواردی به آن اضافه یا کم شود.

جدول 1 فهرست پایگاه های داده مورد نیاز

پایگاه داده	منبع	جایگاه نگهداری	روش دسترسی	روش گسترش
جاذبه های تاریخی	میراث ملموس	وبسایت وزارت	با وی پی ان ایران	جمع آوری داده
موزه ها	نیست	–	–	جمع آوری داده
هنر های ایرانی	میراث ملموس	وبسایت وزارت	با وی پی ان ایران ، بسیاری هنر ها از جمله رقص ثبت نشده اند.	جمع آوری داده
جشن های نو و باستانی ایرانی	میراث ناملموس	وبسایت وزارت	با وی پی ان ایران ، بسیاری جشن ها نظیر سده ،مهرگان ،تیرگان ،7 آبان ،روز بابک و .. ثبت نشده اند.	جمع آوری داده
آیین های مذهبی عرفانی ایرانی	میراث ناملموس	وبسایت وزارت	با وی پی ان ایران، بسیاری آیین ها نظیر آیین های یهودی ،یارسان و .. ثبت نشده اند.	جمع آوری داده
محدوده های بافت تاریخی	نیست	–	شهرداری ها ؟	وبسایت شهرداری ها و جی آی اس و جمع آوری داده
جاذبه های زیست شبانه	نیست	–	–	جمع آوری داده
آیین ها ،سنن و زیست محدود به منطقه ای و قومیتی	میراث ناملموس	وبسایت وزارت	با وی پی ان ایران ،رقص ها ،موسیقی،لباس ها و … ثبت نشده اند.	جمع آوری داده
شبکه پروازی داخلی
شبکه ریلی داخلی	راه آهن			وبسایت راه آهن
فهرست اقامتگاه ها	وزارت	–	بسیاری از اقامتگاه ها و بنگاه ها هتل های ثبت شده غیر فعال هستند و فهرست وزارت مورد اعتماد نیست.	از وزارت، جمع آوری داده
فهرست هتل ها	وزارت	–		از وزارت، جمع آوری داده
فهرست بنگاه های اقتصادی حوزه گردشگری	وزارت	–		از وزارت، جمع آوری داده
سواحل آزاد	نیست	–	–	جی آی اس
پمپ بنزین ها و استراحتگاه های میان راهی	راهداری	–	—	جی آی اس

جدول 2 منابع انسانی مورد نیاز

• کارشناس توسعه شهری
• کارشناس محیط زیست
• مردمان بومی ایران از شهرها و روستاهای گوناگون
• کارشناس سوشال مدیا
• کارشناس حفط و مرمت آثار تاریخی
• باستان شناس
• هنرمندان ایرانی
• باور مندان به آیین های گوناگون ،زرتشتی ،یارسان ،ارمنی و …
• نامه نگاری با هتل های بین المللی
• نامه نگاری با آژانس های مسافرتی خارجی به ویژه آنها که سابقه همکاری با ایران را دارند
• کارشناسان تولید محتوا

جدول 3 ابزار

• ماکروسافت اکسل
• آرک جی آی اس
• گوگل ارث
• وی پی ان ایران
• دسترسی به یک کتابخانه کامل

مسیر آینده :

پس از تعیین سیاست کلی ، با مشورت با گروه های درگیر ،محدودیت ها و خط کشی ها را تعیین کرده ، به جمع آوری اطلاعات می پردازیم . با تقریب خوب پتانسیل ها مشخص کرده ، اهداف کوتاه مدت را با توجه به ماکزیمم بهره گیری از امکانات موجود و در یک بازه زمانی چهار ساله تعریف میکنیم . برای برنامه کوتاه مدت بازه چهارساله ،در حال حاضر مورد استفاده است . علاوه بر این گردش قدرت سیاسی در ایران به طور سنتی تابع بازه های چهار ساله ست. اما ،اهداف میان مدت و بلند مدت را با توجه به بخش هایی که قصد بهره برداری و توسعه از آن را داریم تعیین کرده وسپس بازه زمانی مورد نیاز را مشخص میکنیم.  از تمامی منابع استفاده کرده و برنامه ای کامل اما انعطاف پذیر تهیه میکنیم.

منابع:

[1]Khoshkhoo, M., Valiollah Alizadeh, and Stephen Pratt. 2017. “The Economic Contribution of Tourism in Iran: An Input–Output Approach.” Tourism Analysis 22 (August): 435–41. https://doi.org/10.3727/108354217X14955605216168.

[2] Rasool, Haroon, Shafat Maqbool, and Md Tarique. 2021. “The Relationship between Tourism and Economic Growth among BRICS Countries: A Panel Cointegration Analysis.” Future Business Journal.

[3] کارشناسان مرکز بینالمللی تجارت با همکاری سازمان توسعه تجارت ایران و حضور کارشناسان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و فعالان اقتصادی حوزه گردشگری، ”  راهبرد ملی صادرات ران: راهبرد بخش گردشگری  “، سازمان توسعه تجارت ایران ،1399

بنیاد میراث پاسارگاد