دکتر ژاله آموزگار یگانه
برنده جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
به عنوان بهترین شخصیت سال 1403 (2024)
در رشته ی میراث فرهنگی و تاریخ
دکتر ژاله آموزگار یگانه پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی ایران، استوره‌شناس، مترجم و استاد دانشگاه جایزه نوروز بهترین شخصیت سال در رشته ی میراث فرهنگی را دریافت کرده اند به خاطر:
– یک عمر تلاش در جهت حفظ و شناساندن میراث فرهنگی و تاریخی ایرانزمین
– تلاش برای آموختن زبان های باستانی ایران برای راهیابی به متن های خوانده نشده ی مهم تاریخی
– بیش از چهل سال پژوهش و تدریس در رشته های مربوط به زبان، ادبیات و تاریخ و فرهنگ ایران
– خدمات ارزنده در بازشناسایی متون پهلوی و استوره های ایرانی
– تالیف بیش از ده ها کتاب و مقاله با ارزش و ماندگار درباره فرهنگ و تاریخ باستانی
دکتر ژاله آموزگار از زنان استثنایی چند دهه اخیر ایران است که توانسته با بردباری، و هوشیاری خاص خود در فضای خفقان آور و مردسالارانه ای که (به ویژه در رشته های تاریخی و باستانشناسی ایران) وجود دارد، حضور ی فعال داشته باشد و قدم های بسیار موثری در جهت شناساندن فرهنگ و تاریخ ایران به نسل های بعدی خود بردارد.رفتار و منش و تواضع و قدرشناسی ایشان نسبت به همکارانش سبب شده که جایگاهی روشن و شایسته در فضای دانشگاهی و علمی داشته باشد.او با زبان روشن و شیوه های تدریس نوینی که دارد، توانسته علاقه و محبت دانشجویان و علاقمندان به تاریخ باستانی ایران را جلب کند و تعجب آور نیست؛ در سرزمینی که تیراژ پایین کتاب (به ویژه کتاب های تخصصی) بسیار تاسف آور است، برخی از کتاب های ژاله آموزگار، از جمله آموزش زبان پهلوی، بیش از بیست بار دوباره چاپ شده است.در همه ی سخنرانی ها و گفتگوهای آموزگار می شود عشق او، به تاریخ و فرهنگ ایران را دید و شنید. به ویژه وقتی که سخن از تمامیت ارضی ایران، اهمیت زبان فارسی و اهمیت برگزاری آیین ها و جشن های ایرانی در میان باشد
زندگینامه کوتاه دکتر ژاله آموزگار
ژاله آموزگار در آذر ۱۳۲۸ در خوی (آذربایجان ایران) به دنیا آمد. وی دیپلم علمی پنج ساله را از دبیرستان ایراندخت خوی و دیپلم شش ساله را در تبریز اخذ کرد. برای ادامه تحصیل به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز رفت. به عنوان یک دانشجوی برتر در رشته ادبیات در دانشگاه، بورسیه تحصیلی به او اعطا شد، (قبل از انقلاب دولت به بیشتر دانشجویان ممتاز بورس تحصیلی برای تحصیل در اروپا می داد). ژاله آموزگار اما نتوانست بلافاصله از بورس تحصیلی بهره مند شود، زیرا خانواده سنتی او نمی خواستند او به تنهایی به خارج از کشور سفر کند.او در سال 1342 به عنوان آمورگار در مدارس مشغول به کار شدپس از ازدواج با استفاده از همان بورس تحصیلی همراه با همسر ودخترش به فرانسه رفت و در سوربن پاریس دکترایش را در ارتباط با ادبیات زرتشتی به زبان فارسی گرفتدر سال 1348 به ایران بازگشت. و در «بنیاد فرهنگ ایران» مشغول به کار شد. در آن زمان هیچ منبع معتبر فارسی در مورد ایران شناسی وجود نداشت.او و دیگر دانشمندان از جمله مهرداد بهار، محسن ابوالقاسمی، فریدون وهمان و محمد سلیم هر کدام به مطالعه یک کتاب به زبان پهلوی پرداختند و زیر نظر پرویز خانلری واژه نامه ای نوشتند.ژاله آموزگار در سال ۱۳۴۹ به عنوان استادیار و سپس به عنوان استاد در گروه فرهنگ و زبان های باستانی در دانشگاه تهران مشغول به کار شد.
ژاله آموزگار همزمان با تدریس در دانشگاه، سال ها همراه با استاد احمد تفضلی به پژوهش و انتشار کتاب هایی کم نظیر مشغول شد. و پس از کشته شدن زنده یاد احمد تفضلی (که در ارتباط با قتل های زنجیره ای بود) به تنهایی به پژوهش در متون و اسناد باستانی ادامه داد.
لیست تالیفات و ترجمه های دکتر ژاله آموزگار:
اسطوره زندگی زردشت (باهمکاری دکتر احمد تفضلی)، کتابسرای بابل، 1370ش؛
تاريخ اساطيری ايران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) 1374ش؛
زبان پهلوي: ادبيات و دستور آن، (باهمکاری دکتر احمد تفضلی)، انتشارات معين، 1372ش؛
زبان، فرهنگ و اسطوره، مجموعه مقالات، انتشارات معين، 1386ش؛
(ترجمه) ارداويراف نامه ( ارداويرازنامه) متن پهلوی، حرف نويسی، ترجمهء متن پهلوی، واژه‌نامه (به کوشش فيليپ ژينيو)، معين؛ انجمن ايران شناسی فرانسه در ايران، 1382ش؛ (Le livre d’Ardaviraz, Translitteration, Transcription et traduction du’ texte pehlevi)
اوستا کتاب مقدس پارسيان، (با همکاری کارل فريدريش گلدنر)، انتشارات اساطير، 1381ش؛
(مؤلف همکار) ايران باستان، اثر ماريژان موله، دانشگاه تهران، 1356ش؛
(مقدمه‌نگار) پزشکی به روايت کتاب سوم دينکرد، اثر نرجس‌بانو صبوری، انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1390ش؛
(ويراستار) تاريخ ادبيات ايران پيش از اسلام، اثر دکتر احمد تفضلی، انتشارات سخن، 1376ش؛
(ترجمه) تاريخ ادبيات فارسی، اثر ماريا ماتسوخ، امريک، احسان يارشاطر، (ترجمه دکتر آموزگار و احمدرضا قائم‌مقامی)، انتشارات سخن، 1393ش؛ (A History of Persian literature)
(مؤلف همکار) جنبش علمی و فرهنگی ايران در سده ششم ميلادی، مجموعه مؤلفان، نشر مهرداد قدرت ديزجی، 1373-1374ش؛
(مؤلف همکار) دائرة المعارف زن ايرانی، مجموعه مؤلفان، رياست جمهوری، مرکز امور مشارکت زنان؛ وزارت علوم، تحقيقات و فناوری، بنياد دانشنامه بزرگ فارسی، 1383ش؛
(ترجمه) شناخت اساطير ايران، اثر جان راسل هينلز، (مترجمم همکار دکتر احمد تفضلی)، کتابسرای بابل، تهران نشر چشمه، 1368ش؛ (Persian Mythology)
(تصحيح و ترجمه) کتاب پنجم دينکرد، (با همکاری دکتر احمد تفضلی)، انتشارات معن، 1386ش؛ (Le cinquième livre du Denkard، transcription، tradution et commentaire par Jaleh Amouzgar et Ahmad Tafazzoli، Paris, 2000, Studia Iranica)
(ترجمه) کتيبه‌های هخامنشی، اثر پی‌ير لوکوک، (ترجمه با همکاری نازيلا خلخالی)، نشر و پژوهش فرزان روز، 1382ش؛ (Les Inscriptions de la perse Achemenide)
(مترجم همکار) نمونه‌های نخستين انسان و نخستين شهريار در تاريخ افسانه‌ای ايرانيان اثر آرتئر امانوئل کريستن‌سن، مترجم دکتر احمد تفضلی، نشر نو، 1363ش؛ (Les Types du premier Home et du premier Roi dans L’historie Lehendaire des Iraniens)
(مؤلف همکار) خليج فارس، فرهنگ و تمدن (مجموعه مقالات)، به کوشش دکتر محمدباقر وثوقی، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ۱۳۸۷ش؛
(مؤلف همکار) شناخت هويت زن ايرانی در گستره پيش تاريخ و تاريخ، مجموعه مؤلفان، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، (چاپ چهارم) 1387ش؛
ب) مقاله:
“سنگ نوشه‌های پارس هخامنشی”، نامه فرهنگستان، بهار 1380، شماره 17؛
“نمونه‌هايی از مباحث اسطوره‌ای درکتاب پنجم دينکرد”، کتاب ماه هنر، مهر و آبان 1379، شماره‌های 25 و 26؛
“در بزرگداشت خرد و دانش”، نامه پارسی، سال سوم، پاييز 1377، شماره 3؛
“تاريخ ادبيات ايران پيش از اسلام”، کتاب ماه ادبيات و فلسفه، آبان 1376، شماره 1؛
“تأثير آثار زردشت بر يونان قديم”، هنر و مردم، خرداد 1351، شماره 116؛
“گزارشی از پازند”، مجله دانشکده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال بيست و سوم، زمستان 1355، شماره 4؛
“چرخش ويژگيهای قهرمانان در شاهنامه”، آدينه، دی 1368، شماره 40؛
“جامی سيمين از زمان اردشير يکم ساسانی؟”، نامه ايران باستان، سال چهارم، پاييز و زمستان 1383، شماره 2؛
“نمونه‌ای از هنر خواليگری در فرهنگ کهن ايران”، کلک، فروردين و تير 1376، شماره‌های 85 و 86؛
“تاريخ واقعی، تاريخ روايی”، بخارا، بهمن 1379، شماره 16؛
“نوروزنامه: ايزادانی که با سال نو به زمي« باز می‌گردند”، بخارا، فروردين و ارديبهشت 1392، شماره 92؛
“چشمه- دريای چيجست (اروميه) و اسطوره‌های مربوط به آن”، بخارا، مهر و آبان 1390، شماره 93؛
“حماسه‌های رستم و خاندانش”، (مؤلف همکار) کهن نامه ادب پارسی، بهار و تابستان 1389، شماره 1؛
“واژۀ سپنج و کاربرد آن”، بخارا، مهر و دی 1391، شماره 89-90؛
“کتابخانه آشوربانيپال، مرکز اسناد در ميان رودان (بين النهرين)”، بخارا، بهمن و اسفند 1390، شماره 85؛
سوابق علمی و اجرایی
– پژوهشگر بنیاد فرهنگ ایران از 1347 تا 1349
– استادیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1349 تا 1362
– دانشیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1362 تا 1373
– استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1373 تا 1385
– استاد بازنشسته دانشگاه تهران با رتبه 29 استادی 1385
– استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشكده زبان و ادبیات دانشگاه آزاد تهران (واحد علوم و تحقيقات)
سوابق علمی و اجرایی
– پژوهشگر بنیاد فرهنگ ایران از 1347 تا 1349
– استادیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1349 تا 1362
– دانشیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1362 تا 1373
– استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران از 1373 تا 1385
– استاد بازنشسته دانشگاه تهران با رتبه 29 استادی 1385
– استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشكده زبان و ادبیات دانشگاه آزاد تهران (واحد علوم و تحقيقات)
جوایز و نشان‌های علمی
– جایزه کتاب برگزیده سال دانشگاه‌های کشور 69-1368
– تقديرنامه رئیس بنیاد ایران‌شناسی 1381
– مراسم بزرگداشت در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی 1382
– تقدیرنامه دانشگاه تهران 1382
– تقدیرنامه از سوی احمد مسجد جامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی 1383
– جایزه کتاب فصل سال 1386 برای کتاب دینکرد پنجم
– جایزه Lifetime Achievement Award, The International Society for Iranian Studies, 2010/ 1389
– پراستنادترین نویسندگان مقالات ایرانی در حوزه علوم انسانی (مقالات نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام؛ ISC) 1392
– نشان فردوسی و تقدیرنامه از سوی علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به پاس تلاش ارزنده و ماندگار در زمينه «اساطير و فرهنگ و زبانهای باستانی ايران»، دانشگاه فردوسی مشهد، 1395 [۲]
– نشان لژیون دونور در سفارت فرانسه در تهران، تیرماه 1395. Juin Légion d’Honneur (Officier), 2016
– جایزه «سرو ایرانی»، دومین آئین نکوداشت کوشندگان میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، انجمن‌های دانشگاهی و فرهنگی غیردولتی، اسفند 1395
– پیشکسوت نمونه دانشگاه تهران، 98/9/25
– جایزه نوروز «بنیاد میراث پاسارگاد» ۱۴۰۳-۲۰۲۴
Jaleh Amouzgar
Recipient of the Nowruz Award from the Pasargad Heritage Foundation, year 1403 of the Iranian Calendar (2024) –
In the field of Cultural Heritage:
Dr. Jaleh Amouzgar is a researcher of ancient Iranian culture and languages, a historian, translator, and university professor. She is this year’s recipient of the Nowruz Award in field of Cultural Heritage for her achievements as outlined below:
- More than forty years of research and teaching Iranian culture, literature, history, and language.
- An impressive lifetime of efforts to preserve and promote the cultural and historical heritage of Iran.
- Tireless efforts to learn the ancient languages of Iran to read from important historical texts.
- Valuable services in the identification of Pahlavi texts and Iranian myths.
- Authoring of more than ten books and articles about Iran’s ancient culture and history.
Dr. Jaleh Amouzgar Bio
Jaleh Amouzgar was born in December 1939 in Khoy, Iran. She obtained a five-year scientific diploma from Irandokht Highschool in Khoy and a six-year diploma in Tabriz. To continue her studies, she joined the Faculty of Letters and Humanities at the University of Tabriz. As a top student in literature at university, she was awarded a scholarship, as many of the best students were awarded at that time. However, she was unable to benefit from the scholarship as her traditional family did not wish for her to travel abroad alone.
She was married and worked as a teacher in 1964 when the Ministry of Culture later announced that top students who did not initially use their award could reopen their cases. With this, she went to France and continued studying at Sorbonne University, now accompanied by her husband and daughter. Her PhD. dissertation is about Zoroastrian literature in the Persian language, including Zoroastrian writings and texts, which were written after Islam came to Persia but were according to Zoroastrian tradition. She graduated with her PhD and returned to Iran in 1969. She then worked at the Iranian Culture Foundation from the Ministry of Education. In the time, there were not any authentic Persian resources about Iranistics. However, she and other scholars, such as Mehrdad Bahar, Mohsen Abul-Qasemi, Fereydun Vahman, and Mohammed Salim, each started to study one Pahlavi book and wrote a glossary under the supervision of Parviz Khanlari. After two years, she worked as a professor at the University of Tehran. Regarding her studying days and university, she said, “I believed that we do not learn many things when we study, and it is the years later that one become familiar with the essence of working and knowledge.” To her, studentship is just the beginning, and one simply acquires knowledge of the methods of learning. It is just the beginning and not the end when someone acquires their PhD, and one feels before that that their works were immature.
Amouzgar has many works and texts which can be categorized into books, translations, and essays. She wrote Zoroastrian Myth of Life (with the collaboration of the late Ahmad Tafazzoli), Pahlavi Language, Literature, and Instructions, and Mythological History of Iran. As a translator, she translated the Book of Arda Viraf, as well as The actions of the kings in the traditions of ancient Iran, again in collaboration with Ahmad Tafazzoli.
صفحه اصلی برندگان جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
برخی گفته و نوشته های ژاله آموزگار
برخی گفتگوها و نوشته هایی درباره ژاله آموزگار
مطالب مربوط به جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد به زبان انگلیسی
بنیاد میراث پاسارگاد