کلیشه های جنسیتی: دکتر شهلا عبقری

یک جامعه‌شناس  مسائل اجتماعی ایران با عنوان کردن خشونت‏‌های خانگی و خانوادگی و قدرت مندی مردان بر زنان ،می گوید: “برخی سنت‏‌های ازدواج و طلاق نخستین دلیل قتل‏‌های ناموسی است که درتعصب های قومی، جنسیتی  و فرهنگی” ریشه دارد”.

تعصب، عنصری ذهنی است که گرایشات قالبی، باورهای کلیشه‏‌ای و تصورات منجمد سخت جان را در افکار افراد تقویت میکند ..

تعصب باوری است که پشتوانه‏ منطقی ندارد و در برابر هر استدلال و منطق مخالف پایداری می‏‌کند و کنش‏‌گری های نوآورانه را پس میزند. در این جوامع کنش‏‌های عقلانی کار کرد ندارند. .و به همین دلیل است  که خشونت‏‌های خانوادگی علیه زنان به‌صورت مداوم دیده می‏‌شود، زیرا که بازنگریِ در انتخاب آگاهانه‏ افراد جایی ندارد و به همین دلیل تحقیقات نشان میدهد که اغلب  قتل‏‌های ناموسی بیشتر در نواحی ای رخ میدهد که زندگی مدرن در آنجا به طور گسترده ای پا نگرفته است .

 

بر اساس تحقیقات جامعه شناسی مسائل اجتماعی در ایران، دلایل قتل های ناموسی را میتوان این کلیشه های جنسیتی دانست:

  1. کلیشه های جنسیتی در ازدواج و طلاق که از تعصب های دینی، قومی و فرهنگی ریشه می گیرند .

2-  تهمت زنی و برچسب  به زنان

در جامعه‏‌ای با  تعصب‏‌های قومی و فرهنگی، هر تهمتی که از سوی مردان به زنان زده شود با موفقیت به برچسبی بر زنان تبدیل میشود و زنی که برچسبی به او خورده باشد، باید تنبیه شود

 

3-حفاظت از آبرو و غیرت: زمانی که مردان، پایبندی به ارزش‏‌های دینی، عرف‏‌ها و آداب و رسوم از سوی زنان را در خطر می بینند، روی به خشونت‌‏های خانوادگی و قتل‌‏های ناموسی می‏‌آورند . این عملکرد مردان بوسیله سنت‏‌های قومی و منطقه‌‏ای، تایید و حمایت میشود و مردان از روش‌‏هایی برای قتل استفاده می کنند که  به اقتدار و قدرت آنان در جامعه‏ مرد سالار یاری رساند..

4- پیوند عرف ،سنت ،دین و قانون، شرایط  مناسبی را برای قتل های ناموسی آماده کرده است.

پیوند عرف، سنت، دین و قانون، آنچنان در هم تنیده شده که شکستن این پیوند کار بسیار مشکلی است که، تلاشهای مداوم از درون جامعه و تغییرات ریشه ای را احتیاج دارد. البته باید در نظر داشته باشیم که از یک سو زنانی هستند که پیوند میان ، عرف سنت، دین و قانون  را  باور دارند و از سوی دیگر مردانی هم هستند که از نا برابری جنسیتی به نفع خود سود می برند تا اقتدار خود در جامعه مرد سالار را محکم تر کنند واین خود رهایی از کلیشه های جنسیتی را مشکل تر می سازد .

با آنچه که گفته شد، مشخص است که برای شکستن این پیوند پیچیده باید بسیار تلاش کرد و آنچنان آگاهی ها را بالا برد تا توانایی زنان و دختران ما بالا برود و بتوانند در این جنگ جنسیتی پیروز گردند و خود را از کلیشه ها رها سازند، البته باید به خاطر داشت که ممکن است نسل ها طول بکشد.

کمپین هایی چون کمپین توقف قتل های ناموسی و کمپین های مشابه می توانند بسیار اثر گذار باشند. امید که با یاری زنان و دختران آگاه و تمامی زنان و مردان برابری خواه این مهم، سرانجام به رهایی از کلیشه هایی جنسیتی  منجر شود و جان  بسیاری از زنان نجات یابد

 

شهلا عبقری

27 جولای 2024

بنیاد میراث پاسارگاد

Read Previous

دکتر سعید احمدی:‌ مدیر سازمان فرهنگی سیاسی ایران پاد

Read Next

جریان شناسی فکری و سیاسی فکری و سیاسی مشروطیت در گذر تاریخ