بسیاری از صاحبنظران سیاسی و اجتماعی به جنبش سراسری این روزهای ایران نام «انقلاب»داده اند. زیرا جنبش شهریور 1401 با همه ی حرکت های اعتراضی که در ده سال گذشته در ایران انجام شده، متفاوت است؛ از «جنبش سبز» گرفته تا اعتراض های دیگرِ در سال های 96 و 97 و 98.
جنبش سراسری کنونی نه از «رای من کو» سخن می گوید، و نه از حقوق عقب مانده کارگران، و نه وضعیت بد و غیرانسانی بازنشستگان و نه از دیگر کمبودهای مادی و معنوی این سال های پس از انقلاب. البته در میان شرکت کنندگان در جنبش سبز و معترضین تمامی این سال ها که خواستار حقوقی بودند، افراد زیادی هم بودند که یا در زندان های دهه شصت و ده های دیگر، کلا به جمهوری اسلامی نه گفتند، و برخی شان در این راه جان باختند. یادشان گرامی که داغ تک تک شان بر دل هر ایرانی باقی ست. اما هر چه هست، تفاوت این جنبش با دیگر اعتراض ها در این است که تنها خواست اش رهایی ایران از چنگال حکومت اسلامی می باشد.
جنبش شهریور 1401 اگر چه با اعتراض به قتل مهسا ـ ژینا امینی، و اعتراض به گشت ارشاد شروع شد، و اگر چه اولین شعار جوانان دانشجو در این جنبش «زن، زندگی آزادی» بود، اما درد سنگین از دست رفتن ژینای نازنین، رها شدن بغض جمع شده ی مردمان سراسر ایران است. مردمانی که برای آزادی سرزمین شان می جنگند. آن ها در این جنبش نه خواستاری نان را فریاد می زنند، و نه برای کودکان کارتون خواب و رنج دیدگان گورخواب شعار می دهند. نه از یک سال و دو سال دستمزد عقب افتاده کارگران مان می گویند و نه از نابودی محیط زیست و ویرانی میراث های فرهنگی می نالند. آن ها اکنون فقط رفتن وگم شدن سلطه گران بر سرزمین شان را می خواهند؛ چرا که دریافته اند، تا اثری از آن ها باقی ست، هیچ خواستی به دست نخواهد آمد.
به همین دلیل، این جنبش نه هیچ شباهتی با اعتراض های گذشته دارد و نه هیچ شباهتی با جنبش های انقلابی که در دو قرن گذشته در جهان اتفاق افتاده است.
انقلاب
از میان آن چه که در تعریف «انقلاب» در فرهنگ های لغت جهانی به کار رفته دو تعریف عمده که در بیشتر انقلاب ها بوده برجسته می شوند:
اـ برخاستن گروه بزرگی از مردمان یک جامعه برای سرنگون کردن حکومت موجود 2 ـ جایگزین کردن یک حکومت یا نظام سیاسی به جای حکومت موجود به شکلی قهرآمیز یا حتی خشن، باز به وسیله ی مردمان یک کشور.
استعمار
ساده ترین تعریف استعمار، مسلط شدن یک گروه، قوم و یا کشور بر مردمان کشوری دیگر است.
در جنبش های ضد استعماری در واقع مردمان فقط برای به دست آوردن نان و آب و یا تغییر قدرت سلطه گر برنمی خیرند بلکه برای بیرون راندن کسانی برمی خیزند که نه تنها راه بر نان و آب شان بسته اند بلکه هیچ علاقه و توجهی از سوی آن ها چه نسبت به مردمان و چه نسبت به سرزمین شان وجود ندارد.
فرق بین جنبش انقلابی با جنبش ضد استعماری
در انقلاب، خودی با خودی کار دارد. آن خودی که به نظر او (درست یا غلط) خائن، ناباب، فاسد، دیکتاتور و یا هر چیز دیگری ست. و با اوست که می جنگند و می خواهند که خودی بهتری را به جای او و دار و دسته اش بنشانند. اما در جنبش ضد استعماری مردمان با بیگانگانی می جنگند که هویت ملی آن ها را در خطر انداخته،س و فقط می خواهند آن ها را از سرزمین خودشان برانند.
درست به همان شکلی که مردمان هند و مردمان افریقا و دیگر کشورهای زیر سلطه استعمار کهن، یا استعمار نو، در سده های نوزده و بیست جنگیدند و آن ها را از سرزمین هاشان بیرون راندند.
استعمار مذهبی
ما یکی از افتخارات تاریخی مان این بوده که «هیچوقت مستعمره نبوده ایم» غافل از آن که از دوران شاه اسماعیل صفوی، و تحمیل تشیع با زدن و کشتن و خفه کردن مردمان، ما نیز زیر سلطه ی استعماری مذهبی بوده ایم.
شاید این عنوان «استعمارمذهبی»، برای خیلی ها قابل هضم نباشد اما نگاه کنید به آن چه که در این چهار پنج قرن اخیر (جز در مواردی که دست «روحانیون» از قدرت کوتاه می شد) چه بر سر ما آمده است. نه لازم نیست راه دور برویم فقط نگاه کنید که در 43 سال گذشته چه وضعی داشته ایم و (با توجه به تفاوت زمانی) مقایسه کنید اعمال استعمارگران اروپایی در هندوستان و کشورهای افریقایی در سده های نوزده و بیست را و اعمال و رفتار حکومت اسلامی را با ما.
نگاه کنید به این جماعت، که نه تنها هیچ مهر و الفتی با فرهنگ و تاریخ و هویت ملی ما ندارند؛ بلکه دشمن همه ی آن چه هایی هستند که ما به عنوان ایرانی به آن ها می بالیم؛ از طبیعت و آب و خاک مان گرفته تا تاریخ و میراث های فرهنگی مان.
آن ها از گوهر آزادی های جنسی و جنسیتی، که در فرهنگ ما هست نفرت دارند و با جوهر شادمانی و مهربانی که پس از قرن ها استعمار مذهبی هنوز در وجود ما حضور دارد بیگانه اند. و با این که قرن ها با ما زیسته اند، هنوز هیچ چیزشان شبیه ما نشده، و هنوز همچنان کارشان چپاول داشته های ما، و بخشیدن آن به سرزمین هایی ست که آن ها را از خود می دانند و ما را بیگانه.
آن ها در همین مدت کوتاه، به سبک استعمارگران کهن، مردم را به دو بخش تقسیم کرده اند: بخشی سرسپرده و صاحب مال و منال و امنیت که کارشان یا جاسوسی ست و یا زدن و کشتن هر آن کسی که تن به اسارت استعمارگران نمی دهد و بخشی بزرگتر که در وطن غریب اند و با آن ها چون دشمن رفتار می شود.
خوشبختانه مردم ایران پس از قرن ها، در این چهل و سه سال آنقدر با ماهیت این استعمارگران آشنا شده اند که به خوبی این چیزها را درک می کنند و چنین است که در این جنبش رهایی بخش ضداستعماری هیچ خواستی جز بیرون راندن آن ها از سرزمین مان را ندارد و اکنون با سربلندی و شجاعت خواستار رفتن و «گم شدن» آن ها می شود.
می دانم و می دانیم که این خواست شریف و انسانی به سادگی اتفاق نمی افتد، و همت و تداوم و مهم تر از همه متوسل شدن به مردمان کشورهایی را می طلبد که رهبران شان (به دلایلی روشن) آن ها را از رنج های ما بی خبر نگاه داشته اند.
نگاه کنید به روسای جمهور کشورهایی که اکنون با یکی از جنایتکارترین سلطه گران ما در سازمان ملل قرار ملاقات و گفتگو و توافق و تفاهم می گذارند. آن هم درست وقتی که در سرزمین ما صدها هزار انسان جان بر کف، رویاروی استعمارگرانشان فریاد رهایی سر داده اند.
شکوه میرزادگی
21 سپتامبر 2022
بنیاد میراث پاسارگاد