یک جامعه‌شناس مسائل اجتماعی ایران با عنوان کردن خشونتهای خانگی و خانوادگی و قدرت مندی مردان بر زنان ،می گوید: “برخی سنتهای ازدواج و طلاق نخستین دلیل قتلهای ناموسی است که درتعصب های قومی، جنسیتی و فرهنگی” ریشه دارد”.
تعصب، عنصری ذهنی است که گرایشات قالبی، باورهای کلیشهای و تصورات منجمد سخت جان را در افکار افراد تقویت میکند ..
تعصب باوری است که پشتوانه منطقی ندارد و در برابر هر استدلال و منطق مخالف پایداری میکند و کنشگری های نوآورانه را پس میزند. در این جوامع کنشهای عقلانی کار کرد ندارند. .و به همین دلیل است که خشونتهای خانوادگی علیه زنان به‌صورت مداوم دیده میشود، زیرا که بازنگریِ در انتخاب آگاهانه افراد جایی ندارد و به همین دلیل تحقیقات نشان میدهد که اغلب قتلهای ناموسی بیشتر در نواحی ای رخ میدهد که زندگی مدرن در آنجا به طور گسترده ای پا نگرفته است .
بر اساس تحقیقات جامعه شناسی مسائل اجتماعی در ایران، دلایل قتل های ناموسی را میتوان این کلیشه های جنسیتی دانست:
- کلیشه های جنسیتی در ازدواج و طلاق که از تعصب های دینی، قومی و فرهنگی ریشه می گیرند .
2- تهمت زنی و برچسب به زنان
در جامعهای با تعصبهای قومی و فرهنگی، هر تهمتی که از سوی مردان به زنان زده شود با موفقیت به برچسبی بر زنان تبدیل میشود و زنی که برچسبی به او خورده باشد، باید تنبیه شود
3-حفاظت از آبرو و غیرت: زمانی که مردان، پایبندی به ارزشهای دینی، عرفها و آداب و رسوم از سوی زنان را در خطر می بینند، روی به خشونتهای خانوادگی و قتلهای ناموسی میآورند . این عملکرد مردان بوسیله سنتهای قومی و منطقهای، تایید و حمایت میشود و مردان از روشهایی برای قتل استفاده می کنند که به اقتدار و قدرت آنان در جامعه مرد سالار یاری رساند..
4- پیوند عرف ،سنت ،دین و قانون، شرایط مناسبی را برای قتل های ناموسی آماده کرده است.
پیوند عرف، سنت، دین و قانون، آنچنان در هم تنیده شده که شکستن این پیوند کار بسیار مشکلی است که، تلاشهای مداوم از درون جامعه و تغییرات ریشه ای را احتیاج دارد. البته باید در نظر داشته باشیم که از یک سو زنانی هستند که پیوند میان ، عرف سنت، دین و قانون را باور دارند و از سوی دیگر مردانی هم هستند که از نا برابری جنسیتی به نفع خود سود می برند تا اقتدار خود در جامعه مرد سالار را محکم تر کنند واین خود رهایی از کلیشه های جنسیتی را مشکل تر می سازد .
با آنچه که گفته شد، مشخص است که برای شکستن این پیوند پیچیده باید بسیار تلاش کرد و آنچنان آگاهی ها را بالا برد تا توانایی زنان و دختران ما بالا برود و بتوانند در این جنگ جنسیتی پیروز گردند و خود را از کلیشه ها رها سازند، البته باید به خاطر داشت که ممکن است نسل ها طول بکشد.
کمپین هایی چون کمپین توقف قتل های ناموسی و کمپین های مشابه می توانند بسیار اثر گذار باشند. امید که با یاری زنان و دختران آگاه و تمامی زنان و مردان برابری خواه این مهم، سرانجام به رهایی از کلیشه هایی جنسیتی منجر شود و جان بسیاری از زنان نجات یابد
شهلا عبقری
27 جولای 2024
بنیاد میراث پاسارگاد