نام کتاب: سواره نظام نخبه‌ی ساسانیان
(Sassanian Elite Cavalry)
نويسنده دکتر فرخ کاوه
ناشر: آسپری (Osprey Publishing)
سال انتشار: ۲۰۰۵ م/۱۳۸۴ خ
زبان: انگلیسی
کتاب به تازگی در تهران منتشر شده است
برگردان به فارسی از يوسف اميری
این کتاب از شکست داریوش بزرگ و خشایارشا در حمله به یونان شروع می‌کند و تحول و تکامل ارتش و به ویژه سواره نظام ایران را تا پایان زمان ساسانیان شرح می‌دهد. اروپاییان تصور می‌کنند با پیروزی اسکندر بر هخامنشیان در سال ۳۳۳ پ.م. دیگر کار ایران تمام شد. اما در این کتاب می‌بینیم که چگونه ایرانیان با بهبود و پیشرفت سواره نظام و ارتش خود و نوآوری‌های فناورانه و تاکتیکی توانستند پس از ۹۰ سال از فتح اسکندر، نخست فرمانروایان یونانی سلوکی را از ایران بیرون رانده و سرزمین‌های گذشته را پس بگیرند و سپس نزدیک ۹۰۰ سال (تا ۶۵۰ م.) مانع از پیشروی یونانیان و رومیان در شرق شوند و شکست‌های سنگین‌تری بر آنان وارد کنند مانند کشته شدن کراسوس به دست «رستم سورِن-پهلَو» (ن.ک. نوشته‌ی پیشین به نام رستم راستین) و شکست مارک آنتونی در آذربایجان و تارومار شدن لشکر آنان به دست اشکانیان. نیز سایر شکست‌های رومیان به دست ساسانیان.
تمركز كتاب حاضر بر جنبهی نظامی تمدن ساسانيان و نوآوری‌های آنان در زمينه‌ی جنگ سواره نظام است.
اين كتاب نخستين كار پژوهشی است كه به تمامی به «اسواران» ساسانيان میپردازد و فهرست اصطلاح‌های پهلوی (پارسی میانه) نظامی را به دست می‌دهد همراه با شکل نشان‌ها و درفش‌ها و بحث مفصل درباره‌ی سازمان ارتش، جنگ‌افزارها و تاکتیک‌های جنگی اسواران ساسانیان. بخشی از مقدمه‌ی این کتاب چنین است:
ساسانیان «ابرقدرت دیگر» در شرق روم بودند. سواره نظام «اسواران» در بيشتر نبردهای ايران با روم حضور داشت. ماشین نظامی ساسانیان ثابت کرد که همگن روم است و اين «حقیقت ناخوشايندی» بود که رومیان بالاخره مجبور به پذیرش آن شدند. (ن.ک. Howard-Johnson, 1989). دانشوران، مردم، و رسانهها در مورد کسانی مانند اسکندر، سزار، هانیبال، آتیلا و ناپلئون هیجانزده هستند اما عدهی اندکی از شاپور یکم ساسانی (۲۴۱ تا ٢٧٢ م.) خبر دارند که در طول عمر خود، سه امپراتور روم را شکست داد، یا از مرگ جولیان مرتد در ایران آگاه اند، این مرگ رخدادی بود که بقای مسیحیت در غرب را تضمین کرد. سواره نظام نخبه‌ی ساسانيان عامل کلیدی بود که مانع از آن شد که روم ایران را در خود جذب کرده و به مرزهای هند و چین برسد. امروزه كمتر كسی ترس و وحشتی را درک می‌کند که اسواران در رقیبان‌شان برمیانگیختند. لیبیانوس از روميانی ياد می‌کند که «ترجیح میدهند هر سرنوشتی را تحمل کنند اما با ایرانی رو در رو نشوند».
یکی دیگر از نکته‌های کلیدی که در این کتاب بر آن تاکید شده نقش زنان ایرانی در جامعه به ویژه در ارتش ساسانی است. زنان به مقام سرداری نظامی نیز می‌رسیدند.
نویسنده در حجمی کم (حدود ۷۰ صفحه) اطلاعات فروان و فشرده‌ای به خواننده می‌دهد که با توجه به محدود بودن منابع در دسترسی که به این گونه جزییات دوران ساسانیان بپردازد، هر گوشه از آن نتیجه‌ی تحقیق بسیار است. تصویرهای رنگی و حرفه‌ای کتاب که به دست «آنگس مک‌براید» و بر اساس توصیف‌های نویسنده نقاشی شده تصور کردن بسیاری از چیزها را آسان می‌کند. برای نمونه سلاحی که روی جلد دیده می‌شود شکل فرضی یکی دیگر از نوآوری‌های ساسانی است به نام «پنجگان» که طبق توصیف‌های برجامانده از آن (برای نمونه در کتاب تاریخ طبری) سلاحی بوده که می‌توانستند هم‌زمان ۵ تیر را با آن شلیک کنند.
دکتر فرخ مدت ۱۸ سال در زمینه‌ی ارتش‌های ایران باستان کار کرده است. عنوان برخی بخش‌های کتاب چنین است:
ریشههای اسواران / سازمان ارتش و اصلاحات ساسانیان / سلاحهاى اسواران / جامه، درجهها، و نشانهاى اشرافی / يونيفورم و جامه / درفش یا پرچم/ مدالهاى نظامى يا نشان / نيروهاى كمكى و پشتيبانی / صفبندى در ميدان نبرد / استراتژىهاى اسواران / پيشقراولان، شناسایی، عمليات كمين، و دام / نمونه هایی از نبرد اسواران
در این کتاب هم چنین می‌خوانیم که تن‌پوش یکدست یا همان یونیفورم نظامی از نوآوری‌های هخامنشیان بود که بعدها یونانیان و رومیان از آنان تقلید کردند
http://shahrbaraz.blogspot.com/2008/02/blog-post_02.html
بنیاد میراث پاسارگاد