برخی گفته ها درباره دکتر اردشیر بابک نیا

دکتر اردشیر بابک نیا
برنده جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
به عنوان بهترین شخصیت سال 1401 (2022)
در رشته ی فرهنگ و هنر

انتشار کتاب چهارجلدی “هولوکاست” به زبان فارسی

کتاب چهارجلدی به زبان فارسی درباره وقایع “هولوکاست” با عناوین “ستمگری انسان ها به انسان ها”، “واکنش آمریکا به هولوکاست”،”واکنش جهانیان به هولوکاست” و “پایان هولوکاست، نسل کشی های صد سال گذشته” در بیش از ۲۴۰۰ صفحه به همراه ۱۴۰۰ قطعه عکس با پژوهش و نگارش دکتر اردشیر بابک نیا توسط انتشارات “موسسه وایمن برای مطالعات هولوکاست – واشنگتن دی سی” منتشر شده است.

آقای بابک نیا می گوید در اوخر دهه نود میلادی بود که متوجه شدم هیچ گونه نوشتاری در رابطه با این واقعه هولناک به زبان فارسی در دسترس نیست: “کتاب های زیادی به زبان انگلیسی در این باره نوشته شده اما پارسی زبانان از جزئیات هولوکاست، هیچگونه اطلاعات نوشتاری و مستندی در دسترس نداشتند. من فکر کردم این موضوعی است که دانستن آن لازم است.”

دکتر بابک نیا که پس از دریافت دکترای پزشکی از دانشگاه تهران به آمریکا آمد تا در دانشگاه “جانز هاپکینز” تحصیلات خود را ادامه دهد به یاد می آورد که در مدارس ایران آن زمان هم به او و همشاگردی هایش چیز زیادی درباره هولوکاست آموخته نمی شد:”ما می دانستیم که ۶ میلیون نفر در این واقعه کشته شدند و هیچ چیز دیگری در این مورد نمی دانستیم. فقط یک اسم در ارتباط با این موضوع درذهن ما باقی مانده بود: هیتلر.”

آقای بابک نیا می گوید:” لزوم نوشتن کتاب زمانی برایم مسلم شد که پسر دوستی از ایران برای دیدار ما به آمریکا آمد. این پزشک جوان با دیدن کتابهایی که با موضوع هولوکاست در کتابخانه من چیده شده بود از من پرسید: دکتر بابک نیا، هولوکاست چیه؟”

چندی بعد دکتر بابک نیا کار طبابت را به طور موقت کنار گذشت تا اوقات خود را صرف پژوهش و نوشتن کتابی درباره وقایع “هولوکاست” به زبان فارسی کند: “بیش از هرچیز دیگرمی خواستم بدانم که چه کاستی در طبیعت انسان و جوامع انسانی وجود دارد که فاجعه ای چون هولوکاست را ممکن می سازد؟”

شب شیشه های شکسته

در کتاب نخست از مجموعه “هولوکاست” با عنوان “ستمگری انسان ها بر انسان ها”، از آلمان به عنوان “زادگاه یهودیت مدرن و نیز قتلگاه یهودیان اروپا ” نام برده شده و ضمن بررسی تاریخ استقرار یهودیان در منطقه (در حدود قرن چهارم میلادی)، از رابطه آن ها با مردم آلمان در طول ۱۶۰۰ سال اقامت در این کشور به عنوان “تاریخ پرمخاطره ای که یهودی ستیزی نیز بخش ثابتی از آن بوده ” نام برده شده است.

بررسی این بخش از کتاب به خواننده نشان می دهد که به استثنای سال های آخر قرن نوزدهم و نخستین دهه های قرن بیستم که ضدیت با یهودیت، ریشه نژادی پیدا کرد، در سایر ادوار این مسئله ریشه های سنتی مذهبی داشته است.

درفصل های دیگر کتاب اول “هولوکاست” پیشینه و نشانه های تاریخی ستمگری ها و جنایات نازی ها به یهودیان که در سال های ۱۹۲۳ تا ۱۹۳۷ بیش از پیش گسترش پیدا می کند بررسی شده است.

در بخش “کریستال ناخت”، یا شب شیشه های شکسته ، از سال ۱۹۳۸ به عنوان سالی “سرنوشت ساز” و “نشان دهنده بی توجهی دنیا به سرنوشت شوم یهودیان اسیر در دست نازی ها” نام برده شده است. در این دوره، با گذشت پنج سال از حکومت نازی ها بر آلمان، اس اس ها کنترل کامل کشور را به دست گرفته بودند و هیتلر طرح برنامه تهاجم به اتریش، چکسلواکی و لهستان و گسترش کشور آلمان در اروپا را با وزیران کابینه و ژنرال های مورد اعتماد خود در میان گذاشت.

با اجباری ساختن صدور یک”نام یهودی” برای هر یهودی آلمانی که نام یهودی نداشت، انجمن های خیریه یهودیان آلمان نیز مزیت های قانونی و حق جمع آوری اعانه برای یهودیان مستمند را از دست دادند. به یهودیان دستور داده شد که املاک و اموال خود را در اداره پلیس ناحیه به ثبت برسانند و اعلام شد که مقامات مسئول در موقع مناسب می توانند از این اموال برای پیشبرد برنامه های اقتصادی آلمان استفاده کنند.

دو شب موسوم به”شب شیشه های شکسته” همراه با انهدام خانه های یهودیان به دست گروه های ضربت نازی، آتش زدن کلیساها، تخریب فروشگاه های یهودی و تاراج اجناس آن ها، نقطه عطفی برای آغاز اقدامات گسترده و افراط گرایانه تر برای حذف کامل یهودیان از عرصه حیات اجتماعی و اقتصادی آلمان و تحقق طرح یک آلمان “بدون یهودی” و “آریایی” بود.

بی اعتنایی جهان و جهانیان

کتاب دوم با عنوان “واکنش آمریکا به هولوکاست”، برخورد و بی اعتنایی رهبران این کشور و دیگر کشورهای جهان آزاد در آغاز ستمگری های نازی ها به یهودیان آلمان، از جمله عدم صدور ویزا برای نجات پناهندگان یهودی ازآلمان را بررسی می کند: “واکنش و رفتار مردم و دولت آمریکا به ستمگری های نازی ها در حق یهودیان اروپا و کوشش های این کشور برای نجات قربانیان هولوکاست با در نظر گرفتن زیربنای ارزش های اخلاقی انسانی و دمکراتیک این ملت و نیز قابلیت های دولت این کشور برای نجات آن ها بسیار غیرعادلانه و ناچیز بودند.”

کتاب سوم با عنوان “واکنش جهانیان به هولوکاست” عکس العمل انگلستان، دولت ها و مردم کشورهای مختلف اروپایی و حتی پاپ و واتیکان را مورد بحث و بررسی قرارداده و ضمن اختصاص بخشی به یهودیان مجارستان به عنوان آخرین گروه قربانیان هولوکاست، به واکنش مردم آلمان به جنایات نازی ها پرداخته است.

درکتاب چهارم، با عنوان “پایان هولوکاست و رهاسازی اردوگاه های نازی” اسناد و مدارک، شخصیت ها و رویدادها در رابطه با هولوکاست و دیگر نسل کشی های صدسال گذشته جهان بررسی شده است.

دکتربابک نیا می گوید: “هولوکاست یک فاجعه بشری و زنگ خطری برای همه انسان هاست. زنگ خطری که به ما گوشزد می کند که آدم ها برای ستمگری و اعمال جنایات غیرقابل تصور در حق همنوعان خود چه قابلیت ها و توانایی های نامعقولی دارند و این وحشی گری ها به زمان و مکان خاصی محدود نمی شود و می تواند در هر نقطه از جهان بوقوع بپیوندد.”

هولوکاست، مرگ اخلاقی انسانی

نویسنده در کتاب “هولوکاست” این سئوال را مطرح می کند که “چگونه رژیمی در مدتی کوتاه کشتارهایی چنین ستمگرانه و غیرانسانی را به نوعی وظیفه ملی بدل می کند؟” و این که “چگونه جهان و جهانیان اجازه می دهند چنین فجایعی رخ دهد؟”

دکتر بابک نیا می گوید:”هولوکاست، به صورت طرح منظم و حساب شده کشتار همگانی یهودیان اروپا در دوران جنگ جهانی دوم، یک فاجعه یهودی و یا یک مسئله یهودی نیست و تنها به یهودیان تعلق ندارد. هولوکاست مرگ اخلاقی انسانی است. هولوکاست شکست اخلاقی دمکراسی و زاییده افکار و رفتار حساب شده سیاستمداران و بوروکرات های بی عاطفه و مرگ پیشه است.”

آقای بابک نیا می گوید: “متاسفانه پژوهش، بررسی و آگاهی از جزئیات این فاجعه درک آن را آسان تر نمی کند و دیواری نفوذ ناپذیر برای همیشه پژوهشگران و تاریخ نویسان را از واقعیت این فاجعه جدا نگهداشته است.”

پروفسور “دبورا لیپستات” استاد پژوهش های “هولوکاست” دانشگاه “امروی” یکی از نخستین افرادی است که از انتشار کتاب “هولوکاست” به زبان فارسی استقبال کرده است. او با اشاره به ۱۱۰ میلیون فارسی زبانی که در سراسر جهان وجود دارند می گوید:”من فکر می کنم انتشار کتابی برای بررسی تاریخی مسئله هولوکاست به زبان فارسی از اهمیت زیادی برخوردار است.”

طرح های اردشیر محصص

دوستی اردشیر محصص کاریکاتوریست و طراح ایرانی و دکتر بابک نیا به سال ۱۹۸۶ و دوران کوتاهی که این هنرمند در کالیفرنیا گذراند باز می گردد:”یک روز از اردشیر محصص درباره کارهای اولیه اش پرسیدم. او گفت در کودکی به همراه برادرانم به تماشای فیلم “بلای جان نازی ها” رفته بودیم. دربازگشت مادرم درباره داستان فیلم از من پرسید و من به جای توضیح چند صحنه از فیلم را برای او روی کاغذ طراحی کردم.”

آقای بابک نیا درآن زمان از اردشیرمحصص خواست تا چند نقاشی درباره هولوکاست بکشد. در سال های ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ ، محصص بیش از ۳۰۰ طرح و نقاشی که نمایانگر افکار و احساسات ستمدیدگان و ستمگران هولوکاست بود را بر روی کاغذ آورد:”طرح های روی جلد کتاب نمونه هایی از این گنیجینه عظیم است که در آینده به صورت مستقل با عنوان “هولوکاست: تسخیر احساس ها” به چاپ خواهد رسید.”

برگرفته از بی بی سی

برندگان جایزه نوروز 1401-2022بنیاد میراث پاسارگاد

بخش ويژه دکتر اردشیر بابک نیا

برخی گفته ها و نوشته های دکتر اردشیر بابک نیا

برخی از آثار هنری دکتر اردشیر بابک نیا

برخی گفتگوها، و نوشته ها درباره دکتر اردشیر بابک نیا

برخی از عکس های دکتر اردشیر بابک نیا

خبرها و مطالب مربوط به جایزه بنیاد میراث پاسارگاد به زبان انگلیسی

بنیاد میراث پاسارگاد