آقای سیروس زارع
برنده جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
به عنوان بهترین شخصیت سال 1404 (2025)
در رشته مرمت آثار تاریخی
سیروس زارع حتی زمان هایی که خودش مستقیم درگیر کارهای مربوط به آثار تاریخی نبود با کنجکاوی وضعیت این آثار را تعقیب می کرد و به سهم خود دوستداران میراث ملی را از کارهایی که در حال انجام بود با خبر می کرد.
در جریان سر و صدایی که در ارتباط با حضور کارشناسان ایتالیایی در تخت جمشید برای کمک به نجات این اثر با ارزش جهانی (که به دلیل باران های اسیدی و به ویژه پالایشگاه هایی که اطراف تخت جمشید ساخته شده بود در خطر قرارگرفته بود)، سیروس مرتب در کنار آنها بود و خبرهایی را در اختیار نشریات قرار می داد و این خبرها می توانست به نوعی دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی را که نگران سرنوشت آثار ملی خود بودند با خبر کند
تخت جمشید را دیگر آب نمی برد
خبرهای رسیده بیانگر آن است که کارشناسان ایتالیایی در آخرین بازدید خود از تخت جمشید نگرانی خود را درخصوص تأثیر باران‌های اسیدی به‌دلیل نزدیک بودن پالایشگاه و همچنین برخی جنگ‌های منطقه‌ای بر این بنای باستانی مطرح کرده بودند که این موضوع در بازدید آنها و انجام فعالیت‌های علمی بر سنگ‌های تخت‌جمشید مردود اعلام شد. گفته می‌شود کارشناسان ایتالیایی که در میان آنها شیمی‌دان‌های حرفه‌ای نیز وجود داشته در حال یافتن موادی به‌منظور نگهداری بهتر از سنگ‌های تخت جمشید هستند.
سیروس زارع استادکار مرمت تخت جمشید نیز از مراحل پایانی مرمت آرامگاه ناتمام داریوش سوم پادشاه هخامنشی در خارج از محوطه تخت جمشید در ضلع جنوبی آن خبر می‌دهد. زارع همچنین بیشترین مشکل در ارتباط با ترک سنگ‌ها در محوطه تخت‌جمشید را تغییر زیاد دما در این محوطه در طول روز می‌داند و می‌گوید: دما در بخش‌هایی که آفتاب می‌خورد نسبت به نقاطی که سایه است در طول روز 25 درجه تفاوت دارد و به همین منظور نیز قرار است نتیجه آزمایش‌های هیأت ایتالیایی به ایران داده شود تا مشخص شود که آیا مواد همخوان با سنگ‌های تخت‌جمشید یافت شده است یا باید در برخی نقاط سنگ‌گذاری کرد.
احیای کانال دفع آب
به گفته استادکار مرمت تخت جمشید مواد و مصالح تخت جمشید باید همخوان با این محوطه و بناها باشد و به هیچ وجه مصالح مورد استفاده در آکروپولیس یونان یا بناهای تاریخی ایتالیا به‌دلیل تفاوت اقلیم با مصالح استفاده شده در تخت جمشید همخوانی ندارد. به گفته وی، پیش‌تر ترک سنگ‌ها با سیمان پر می‌شد و در مورد استفاده از این ماده پیش از انجام تحقیقات برای استفاده از آن در مرمت ترک سنگ‌ها هیأت ایتالیایی گفته است که این ماده همخوان با سنگ‌هاست.
استادکار مرمت تخت جمشید که خبرنگار همشهری را به‌منظور مشاهده سیستم دفع آب‌های سطحی در تخت‌جمشید و محوطه درگیر آبگرفتگی‌ها همراهی می‌کرد، در حالی‌که کانال‌های زیرزمینی دفع آب‌های سطحی در این محوطه باستانی را نشان می‌داد گفت: خزانه بیشترین میزان آبگرفتگی‌ها را به خود اختصاص داده است و مشکل آبگرفتگی در دیگر بخش‌های تخت جمشید وجود ندارد.
آنطور که سیروس زارع می‌گوید، معماران دوران هخامنشی با ایجاد دو سیستم دفع آب زیر زمینی که تا به امروز نیز وجود دارد و سیستم دفع آب‌های سطحی ناشی از بارندگی‌ها از سقف بنای خزانه که محل نگهداری اشیای با ارزش بود، مشکل امروزی آبگرفتگی در تخت‌جمشید را نداشتند.
ایجاد کانال جدید برای خزانه
باستان‌شناس‌ها اکنون به سرپرستی دکتر علی اسدی در حال ایجاد یک کانال جدید به‌منظور خروج آب‌های سطحی ناشی از بارندگی‌ها پس از لایروبی کانال تاریخی خروج آب تخت جمشید هستند. سیروس زارع می‌گوید: در حال ایجاد یک کانال برای خارج کردن آب از بخش خزانه تخت جمشید هستیم تا با کمترین صدمه به این محوطه بتوانیم مشکل آبگرفتگی خزانه را برطرف کنیم. به گفته این استادکار مرمت تخت‌جمشید، محوطه خزانه، واقع در جنوب تخت جمشید در دوران هخامنشیان مسقف و محل نگهداری اشیای با ارزش بوده بنابراین سیستم دفع آب از روی سقف بنای این محوطه به درون کانال اصلی دفع آب محوطه هدایت می‌شده است. دلیل آن هم رعایت مسائل امنیتی برای این بخش بوده که به‌دلیل نگه داشتن اشیای باارزش در خزانه افرادی موفق به زدن نقب از راه کانال دفع آب برای نفوذ به داخل خزانه نشوند.
زارع می‌گوید: اکنون بیشترین مشکل آبگرفتگی در همین بخش از تخت‌جمشید است. پیش‌تر باستان‌شناس‌ها تصمیم گرفته بودند تا با ایجاد کانال از درون محوطه خزانه آب‌های سطحی را به سیستم اصلی دفع آب که از همان زمان به جای مانده است هدایت کنند ولی حین کار متوجه شدند که در این محوطه تنها بازمانده زیبای کف‌سازی ساروجی از دوران هخامنشی وجود دارد و به همین دلیل این پروژه را کنار گذاشتند. سیروس زارع می‌گوید: نقشه‌برداری به‌منظور یافتن شیب محوطه در حال انجام است تا با ایجاد کانال جدید دفع آب‌های سطحی کانال تاریخی را تکمیل کنیم. زارع تا کنار محوطه حفاری شده کانال‌های دفع آب‌های سطحی هخامنشی و همچنین کانال‌های تازه ایجاد شده به سرپرستی دکتر اسدی راهنمایی‌ام می‌کند. وی می‌گوید: خاک‌های ریخته شده از دوران حفاری‌های هرتزفلد به درون کانال تاریخی دفع آب‌های سطحی لایروبی شده که البته لایروبی‌ها نشان داد که آنها در مراقبت از سنگ‌های تخت جمشید توجه لازم را نداشتند چون قطعات ستون‌های تخت جمشید درون این خاک‌ها یافت شده که مراحل شماره‌گذاری آنها و قطعه یابی‌شان در حال انجام است.
باستان‌شناس‌ها به سرپرستی علی اسدی فعالیت‌های خود را در حوزه ایجاد کانال دفع آب‌های سطحی محوطه خزانه تخت جمشید شروع کردند و اکنون سیروس زارع می‌گوید: تا یک‌ماه دیگر احداث کانال دفع آب‌های سطحی خزانه تخت جمشید تمام می‌شود و امسال در فصل بارندگی آبگرفتگی در محوطه تخت‌جمشید نخواهیم داشت.
صفحه اصلی برندگان جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
برخی از نوشته ها و گفتگوها با آقای سیروس زارع
برخی از نوشته و گفته ها درباره آقای زارع
برخی از عکس های آقای سیروس زارع
مطالب مربوط به جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد به زبان انگلیسی
بنیاد میراث پاسارگاد