دکتر محمد رحیم صراف
برنده جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
به عنوان بهترین شخصیت سال 1404 (2025)
در رشته ی میراث فرهنگی و تاریخی
دکتر محمد رحیم صراف ، باستانشناس، مترجم و استاد دانشگاه جایزه نوروز شخصیت سال در رشته میراث فرهنگی را دریافت کرده اند به خاطر:
-
یک عمر تلاش در جهت حفظ و شناساندن تاریخ و فرهنگ ایران
-
سال ها تدریس در دانشگاه و تربیت دهها دانشجوی رشته دکتری در زمینه باستانشناسی
شرکت در کاوش های با اهمیتی چون «بیشابور» و تپه هگمتانه و پژوهش روی نقش برجسته هایی در «اورامان»در دورترین نقطه استان کردستان
-
تالیف دو کتاب با ارزش و ماندگار «نقوش برجسته ایلامی» و «مذهب قوم ایلام» و دهها مقاله باارزش در ارتباط با میراث فرهنگی و تاریخی
-
ترجمه مقالات و آثاری چون «سومر و اکد»، «هنر بین النهرین باستان: هنر کلاسیک خاور نزدیک»
دکتر صراف از پیشکسوتان و از آخرین اساتید و باستانشنانی هستند که در دوران پهلوی در خارج و داخل ایران آموزش دیده و در خدمت به فرهنگ و تاریخ ایران قرار گرفتند. بسیاری از دانشجویان دوران فوق لیسانس و دکترای باستان شناسی پس از انقلاب که از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده اند از شاگردان این اساتید هستند.
دکترصراف همزمان با وقوع انقلاب اسلامی، و دوران جنگ که بسیاری از باستانشنان ایران را ترک گفتند، بلافاصله پس از پایان تحصیلات به ایران بازگشت . خودشان می گویند: «در جریان انقلاب برای رفتن یا ماندن بر سر دو راهی قرار داشتم. اما یاد دانشجویانی افتادم که در انتظار بازگشت افرادی چون من هستند که برای علم آموزی به خارج فرستاده شده اند تا علومی را که آموخته اند به آنها انتقال دهند. و تصمیم گرفتم ماندگار شوم».
دانشجویان دکتر صراف از او به عنوان انسانی با اخلاق و استادی دوست داشتنی و با حوصله نام می برند و معتقدند که او چون اساتید آلمانی نظم و دقت علمی دارد
او در یکی از سخنرانی هایش می گوید: به باستان شناسان بعد از انقلاب فشار زیادی تحمل کردند اما خوشبختانه میراث فرهنگی و باستان شناسی توانست بماند و توانستیم با کمک باستان شناسان و معماران آثار باستانی را حفظ کنیم» .
زندگی نامه کوتاه دکتر محمدرحیم صراف
دکتر صراف در آبان ماه ۱۳۱۸ در شهر خوی به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی را در مدرسه سعدی و دوران دبیرستان را در مدرسه حافظ و دارالفنون تهران گذراند. ایشان در سال ۱۳۵۰ از سوی دولت وقت برای گذراندن تحصیلات دانشگاهی به آلمان اعزام شد و در سال ۱۳۵۶ درجه دکترای خود را در رشته باستان شناسی از دانشگاه مونیج دریافت کرد.
دکتر صراف دوره ی تخصصی را در مرکز باستانشناسی تهران گذراند و سپس به عنوان عضو هیئت علمی معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی به فعالیت‌های پژوهشی پرداخت.
در کنار کارهای پژوهشی، دکتر صراف سال ها در زمینه های مختلف باستانشناسی، در دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، و دانشگاه آزاد اسلامی تدریس کرده اند.
ایشان همچنین در کاوش‌های باستانشناسی «بمپور»، «تل ابلیس»، «هفت تپه» و «بیشابور» شرکت داشته و سال‌ها سرپرستی کاوش‌های تپه هگمتانه را عهده دار بوده اند.
دکتر صراف همچنین با راه اندازی سازمان «سمت» نقش یگانه ای در انتشارات مربوط به باستانشناسی داشته اند.
برخی از مشاغل و سمت های دکتر صراف:
كارشناس باستان شناسي در اداره كل باستان شناسي و فرهنگ عامه. 1344
عضو هيئت علمي معاونت پژوهشي سازمان ميراث فرهنگي
كارشناس باستان شناسي ،اداره كل باستان شناسي و فرهنگ عامه 1344.
-كارشناس مركز باستان شناسي ايران 1356.
-استاد يار پژوهشي ،معاونت پژوهشي سازمان ميراث فرهنگي 1367
فعاليتهاي آموزشي دکتر صراف :
تدریس در زمينه باستان شناسي ايران و بين النهرين در دانشگاه
گروه باستان شناسي دانشگاه تهران .
گروه باستان شناسي دانشگاه تربيت مدرس .
گروه باستان شناسي دانشگاه آزاد اسلامي .
ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره دانشگاهی
فعالیت های حفاری و باستانشناسی دکتر صراف :
شركت در كاوشهاي بمپور ،تل ابليس ،هفت تپه ،بيشابور .
سرپرستي كاوشهاي تپه هگمتانه .
سرپرستي كاوشهاي تپه چشمه علي ري .
تألیفات
از مهمترین آثار دکتر صراف می‌توان از دو کتاب معتبر «نقوش برجستهٔ ایلامی» و «مذهب قوم ایلام» یاد کرد. محمدرحیم صراف علاوه بر نگارش دهها مقاله مترجم آثاری چون «سومر و اکد»، و «هنر بین‌النهرین باستان: هنر کلاسیک خاور نزدیک» همراه با خانم «زهرا باستی» می باشند.
جایزه ها:
نشان «عزت الله نگهبان» پدر باستانشناسی نوین
جایزه «نوروز» بنیاد میراث پاسارگاد
صفحه اصلی برندگان جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد
برخی گفته ها و نوشته های محمد رحیم صراف
برخی گفتگوها و نوشته هایی درباره محمد رحیم صراف
برخی از عکس های محمد رحیم صراف
مطالب مربوط به جایزه نوروز بنیاد میراث پاسارگاد به زبان انگلیسی
بنیاد میراث پاسارگاد